Steunzoekend opvoeden (2)

De Deense gezinstherapeut Jesper Juul verklaart een deel van de gedragsproblemen van kinderen en interactieproblemen tussen ouders en kinderen uit de behoefte van ouders om door hun kinderen gewaardeerd te worden. 

Daarmee leggen ouders een grote emotionele hypotheek op hun kinderen. Deze emotionele afhankelijkheid is ook één van de bronnen van kindermishandeling. Dwars gedrag wordt door deze ouders als krenking ervaren. En krenking werkt als een rode lap op de emotionele stier.

Professionele zorg

Ook in de professionele zorg is deze afhankelijkheid een dagelijks voorkomend thema. De zorg trekt mensen aan die graag willen zorgen. De vraag is: waarom wil je graag zorgen? Is dat omdat je zelf aardig gevonden wilt worden, omdat je graag waardering wilt hebben van de mensen voor wie je wilt zorgen?

Laat ik duidelijk zijn: ieder mens heeft waardering nodig. Maar ook in de professionele zorg leg je op cliënten een emotionele hypotheek als jouw welzijn gevoed moet worden door de cliënten. “Als Myrthe naar mij gelachen heeft heb ik een goede dienst gehad…” Maar wat is dan voor jou het gevolg als Myrthe de hele dag koppig, dwars, eigenwijs of verdrietig was?

Omgeving legt de lat hoog

Soms wordt deze manier van werken ook in de hand gewerkt door ouders (of ook door behandelaars of leidinggevenden) die van begeleiders verwachten dat ze resultaat behandelen met hun cliënten. Je bent pas een goede begeleider als je… (in je eentje met Jeffrey kunt wandelen, Mathilde hebt geleerd om zichzelf aan te kleden, Morris hebt geleerd om vijf woorden te zeggen enz…).

Protocol

Onze samenleving is sterk resultaatgericht. We tellen pas mee ‘als we een prestatie neer hebben gezet’. De zorgverzekeraars hebben steeds meer de neiging om bij behandelingen af te rekenen op het behaalde resultaat. Daardoor verschuift de aandacht van het wie van de cliënt naar het wat van de prestatie. We zijn pas een goede begeleider of een goede behandelaar als er iets gelukt is. We moeten doelen zien te halen. Heb ik het protocol goed gevolgd, dan heb ik mijn werk goed gedaan. Maar wat waar is de cliënt in zo’n manier van denken gebleven?

Afhankelijk

Op een indirecte manier worden zorgverleners op deze wijze opnieuw afhankelijk. In dit geval niet van de relatie met de cliënt, maar van de prestatie die behaald wordt. Daarmee maken we ons welbevinden afhankelijk van het gedrag van de cliënten. Hoe meer we dat doen, des te meer gaan we lijken op de cliënt die de hele dag vraagt of hij wel lief is en of hij het wel goed doet. Deze steunzoekende manier van begeleiding maakt én begeleiders én cliënten kwetsbaar en afhankelijk.

Het werk langer volhouden

Werken vanuit de relatie heeft altijd te maken met wederzijdse afhankelijkheid. Maar als we voor ons welbevinden afhankelijk zijn van de goedkeuring van anderen leidt die afhankelijkheid niet tot groei, maar tot stagnatie.

Zo’n proces vreet energie en vormt zelfs één van de redenen waarom mensen burn-out kunnen raken. Onze psychische energie kunnen we beter op een positieve manier  inzetten. Dat levert zelfs geleidelijk energie op om ons werk langer vol te kunnen houden.