De MMSE (Minimal Mental State Examination) is een 'snelle vragenlijst' om een vermoeden van cognitieve stoornissen vast te stellen (met name: dementie).
Meneer van Veen is steeds spullen kwijt. Hij heeft geen idee waar hij ze gelaten heeft. Hij blijft maar zoeken. Sinds zijn vrouw is overleden kan hij veel dingen niet terugvinden. Is er bij meneer van Veen sprake van dementie?
Geen idee. Dat kun je zo helemaal niet vaststellen. Wat je in de eerste plaats moet weten is hoe het gedrag van meneer van Veen vroeger was. In de vragenlijst die ik in de gehandicaptenzorg bij voorkeur gebruik (de DSVH) moet je daarbij altijd een vergelijking maken met hoe het gedrag vroeger was. En dan maar hopen dat er iemand is die de cliënt al een hele tijd kent…
Nu is er in de gehandicaptenzorg officieel sprake van een voordeel vergeleken bij de ‘rest van de samenleving’. Er wordt een basismeting gedaan op de leeftijd van veertig of vijftig jaar. Als er later sprake is van een vermoeden van dementering kun je die basismeting er bij pakken. Gaan de sociale en cognitieve scores écht achteruit? Of is dat alleen maar een idee?
Gelukkig weet de zoon van meneer van Veen wel een antwoord. Hij vertelt dat zijn vader altijd erg verstrooid was. Als hij van de kamer naar de keuken liep en hij werd afgeleid door iets anders legde hij meteen op die plek maar de schroevendraaier neer die hij in zijn handen had. Daarna liep hij door naar de keuken en hij was de schroevendraaier kwijt. Volgens zijn zoon wist zijn moeder meestal de spullen terug te vinden. Maar moeder is overleden, dus nu is Pa écht alles kwijt.
In het geval van meneer van Veen zou ik dus moeten scoren dat het gedrag (van alles kwijtraken) karakteristiek is. Het hoort bij hem. Hij is altijd al ‘een rommelkont’ geweest. Je kunt het kwijt zijn van spullen niet direct toeschrijven aan cognitieve achteruitgang.
Trijntje geeft in een reactie op dit weblog een voorbeeld dat wél een signaal is. Als je vader altijd een kei was in (hoofd)rekenen en dat lukt helemaal niet meer, dan moet je je zorgen maken. Het klopt helemaal niet met hoe hij vroeger functioneerde. Er is op dat gebied duidelijk sprake van cognitieve achteruitgang.
“Ik kan helemaal geen namen meer onthouden,” zegt mevrouw Huizinga. Ze kan tijdens haar verhaal maar niet op namen komen van mensen uit haar omgeving. “Maar dat had u altijd al” zegt haar dochter. “Toen ik jong was had u het ook steeds over “Toe nou, hoe heet die ook alweer?”
Als bij mij de MMSE wordt afgenomen is het redelijk karakteristiek dat ik niet zomaar kan hoofdrekenen. Dat kostte me al grote moeite toen ik twaalf jaar oud was. Ik was geen ster in rekenen en helemaal niet goed in hoofdrekenen. Het woord ‘worst’ kan ik trouwens ook niet zomaar achterstevoren spellen. Ik moet het eerst zien.
En bij veel namen moet ik eerst even nadenken. En na tien minuten plopt de naam opeens tevoorschijn. Dat had ik ook al toen ik veertig jaar oud was. Ik had een cursusjaar nodig om de namen van de cursisten te onthouden. Dat heet een opdiepprobleem.
Een test van de cognitieve vermogens van ouderen moet bij het vermoeden van beginnende dementie altijd gepaard gaan met een vergelijking met hoe het vroeger was. Anders sla je als onderzoeker gemakkelijk de plank mis.
3 Zorg voor regelmaat, orde en vertrouwdheid in de omgeving. Als je als verzorgende druk de kamer van mevrouw binnen komt (‘er moet immers nog zoveel gebeuren’) leidt dat voor mevrouw tot controleverlies. Dat verlies wordt nogal eens vertaald in achterdocht.
De titel heb ik ook niet zelf bedacht. Iemand heeft mij opgegeven, zelf was ik niet op het idee gekomen.