De ander om de tuin leiden

Dagelijks worden we om de tuin geleid met nepnieuws. Maar hoe krijgen mensen het voor elkaar om anderen op het verkeerde been te zetten?

Ter relativering: het is niet zo dat mensen per definitie de ander om de tuin willen leiden. Veel mensen geloven zelf in wat ze bedacht hebben. Ze zijn alleen niet kritisch naar hun eigen denken. Of ze generaliseren heel snel.

Chocolade en hoofdpijn

Uit tal van wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat het eten van veel chocolade kan leiden tot hoofdpijn. Daarmee zet ik jullie meteen al op het verkeerde been. Want met de suggestie van het wetenschappelijk onderzoek als rugdekking doe ik meteen alsof ik de waarheid in pacht heb…

Niettemin: toen ik een keer zei dat het eten van veel chocolade tot hoofdpijn kan leiden kwam er meteen een reactie. “Dat is niet waar. Mijn man gaat juist chocolade eten als hij hoofdpijn heeft.” Dat werd met grote stelligheid beweerd. En dus vond die mevrouw dat het niet klopte dat mensen hoofdpijn van chocolade krijgen. Want bij haar man was dat niet het geval, dus het onderzoek klopte niet.

Associatief ordenen

Het op die manier voorbeelden geven past bij de zogenaamde associatieve ervaringsordening (een term van orthopedagoge Dorothea Timmers-Huigen). Je hoort iets, je ziet iets en je koppelt er meteen een associatie aan. Je was een keer misselijk toen je bloemkool bij de groentenman zag liggen, dus je wordt misselijk als je bloemkool eet.

Anekdotisch bewijs

Politici maken graag gebruik van dit fenomeen. Je maakt iets concreet en mensen koppelen dat meteen aan hun emotie. Het is het formuleren van een zogenaamd anekdotisch bewijs.  Dat deed Donald Trump in het kader van de opwarming van de aarde. Hij stond op een koud vliegveld en zei: “Hoezo opwarming van de aarde?”  “It is freezing cold here!”

Zo’n anekdote is niet representatief voor het grotere geheel. Als je echtgenoot chocolade gaat eten als hij hoofdpijn heeft wil dat niet zeggen dat de rest van Nederland ook chocolade gaat eten als men hoofdpijn heeft.

Maar waarom werkt dat voorbeeld toch (een beetje)? Omdat we moeite hebben met abstractie. Als we ons iets concreet voor kunnen stellen helpt dat ons bij het vormen van onze overtuiging. Dat komt omdat bijna alle mensen visueel zijn ingesteld.

We zijn geneigd om dingen die we ons voor kunnen stellen eerder te geloven dan abstracte zaken. En als je daar handig op inspeelt slaag je er in om meer mensen jouw verhaal te doen geloven.

Advertenties

Psyche en slaapkwaliteit (2)

Mevrouw van Heugten heeft het verband tussen verstoorde slaap en dissociatieve kenmerken uitgebreid kunnen onderzoeken. Dat deed ze o.a. door mensen langdurig slaap te onthouden. Wat gebeurde er dan met die mensen, welke belevingen hadden ze?

Ik ben wel eens meer dan 24 uur achter elkaar wakker gebleven. En toen (al) vielen mij allerlei vreemde gewaarwordingen op. Ik had vooral te maken met acoustische bijwerkingen: ik hoorde stemmen die er niet waren. Dat stopte niet meer: het was een behoorlijk lawaai in mijn hoofd.

Mevrouw van Heugten hield 28 gezonde mensen gedurende 36 uur uit de slaap. Ze moesten om de paar uur rapporteren hoe slaperig ze waren en moesten scoren op een aantal dissociatieve kenmerken. Bij zo’n onderzoek heb je natuurlijk ook een controlegroep nodig. Die mensen mochten gewoon lekker gaan liggen ronken in hun eigen bed.

Bij de mensen die uit de slaap werden gehouden bleek dat de slaperigheid vooral tussen 23 uur en 3 uur ’s nachts toenam. Pas daarna namen de dissociatieve kenmerken sterk toe. Kennelijk gaat slaperigheid vooraf aan het ontstaan van dissociatieve symptomen.

Dat is natuurlijk aardig bedacht, maar wat vooral belangrijk is, is het omgekeerde. Als je slaapkwaliteit verbetert, verminderen dan ook de dissociatieve symptomen? Hiertoe werd een grote groep mensen met psychiatrische problematiek (266 patiënten) ‘getraind’ om beter te leren slapen. Daarbij werd gebruik gemaakt van een aantal aspecten die al bekend zijn als middelen om de slaaphygiëne te verbeteren, bijvoorbeeld een vaste tijd om naar bed te gaan, geen cafeïne na 19 uur, sport ’s morgens, buitenactiviteiten ’s middags en ontspannende activiteiten ’s avonds.

Na acht weken bleek de slaapkwaliteit van de meeste mensen aanzienlijk te zijn verbeterd. Omgekeerd waren de dissociatieve kenmerken aanzienlijk verminderd. Ook bij mensen met meest ernstige dissociatieve verschijnselen bleek slaapverbetering te leiden tot een aanzienlijke afname van deze symptomen.

De auteur meldt dat we nog wel voorzichtig moeten zijn met de uitkomsten. Slaapkwaliteit is een complex fenomeen. Dat geldt ook voor dissociatieve verschijnselen. Ze ontwikkelde een slaapdissociatiemodel, dat volgens haar uitdaagt tot het doen van nieuw onderzoek.

Daarbij bepleit ze een integratie van het traumamodel (trauma leidt tot dissociatie) en het onderzoek naar de gevolgen van een slaaptekort op dissociatie. Immers: een trauma leidt ook vaak tor slaapproblemen, maar wat doet nu wat? En in hoeverre kan slaapverbetering leiden tot een betere behandeling van een trauma? Deze gecombineerde benadering zou volgens haar een veelbelovende aanpak kunnen bieden bij de behandeling van dissociatieve stoornissen.

Een chronisch slaaptekort heeft negatieve gevolgen op de psychische gesteldheid van mensen. Vaak er is sprake van een vicieuze cirkel, want de psychische problemen leiden op hun beurt weer tot een slechtere slaap. Goede aandacht voor de slaapkwaliteit hoort een onderdeel te zijn van de geestelijke gezondheidszorg.

Pasen

Na Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag vieren we vandaag in de kerk het Paasfeest.

Er zijn tal  van getuigenissen van mensen die  Jezus hebben gezien en gesproken nadat hij gestorven was. Met Pasen vieren we dat de dood niet het laatste woord heeft.

Het is een teken dat er aan alle ziekte, oorlog en geweld een einde zal komen. Die dag komt steeds dichterbij…

Stille Zaterdag

Gisteren was het in de kerk Goede Vrijdag. Overdag werd de Mattheüs Passion op TV uitgezonden. Een muziekstuk waar ook mensen die niet in Jezus als Zoon van God geloven diep door ontroerd kunnen raken. En 's avonds was er weer een kerkdienst in ons kerkgebouw.

Vandaag is het Stille Zaterdag. De dag na het overlijden van Jezus. Een wonderlijke dag.

Gisteren alle hectiek rond de kruisiging. Als er TV-ploegen waren geweest waren de camera’s en de verslaggevers onafgebroken in de weer geweest. En dan vandaag: het lijkt of er niets meer is, of het allemaal voorbij is.

Tineke maakte de dagen van de Stille Week beelden door bloemen en voorwerpen op de tafel voor in de kerk neer te zetten. Iedere dag werd één van de kruiswoorden verbeeld.

Bij dit bloemstuk: “Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?” (Mattheüs 27:46)

"Het land is drie uur duister. Voor Jezus, in de Godverlatenheid, lijkt het zicht op de hemel verduisterd, hier uitgebeeld door het grijze gaas."

Psyche en slaapkwaliteit (1)

Beïnvloedt de slaapkwaliteit het psychisch functioneren? Dat idee is niet nieuw. Al in de 19e eeuw werd het verschijnsel van het slaapwandelen beschreven.

Er zijn mensen die in de slaap aan de wandel gaan en dan de meest wonderlijke capriolen uithalen. In Suske en Wiske komt het thema regelmatig ter sprake. Mensen wandelen slaap en doen dan bijvoorbeeld ’s nachts de afwas. Dat lijkt me een prettig verschijnsel. Maar de mensen zelf vertellen dat ze de volgende ochtend uitgeput wakker worden. Dat is dan weer niet de bedoeling van de nachtelijke afwas.

Het lijkt wel of er bij dat slaapwandelen sprake kan zijn van een soort voorbewuste behoefte. Daarmee bedoel ik: je hebt overdag iets niet kunnen doen en dan  leidt de onrustige geest tot een nachtelijke activiteit. De afwas stond en nog en doe je dan alsnog ’s nachts. De volgende ochtend sta je doodmoe op. Je bent verbaasd dat de afwas is gedaan. Maar je kunt jezelf helemaal niet herinneren dat je ’s nachts aan de afwas bent geweest.

Ik moet in dit verband denken aan een Friese boer die in een soort van epileptische schemertoestand verkeerde (mogelijk als gevolg van de schittering van het water) en met zijn trekker het IJsselmeer in reed. Hij vond het vreemd dat het water onder de trekker klotste, maar hij kon niet bedenken wat er aan de hand was. Hij was ook niet in staat om de trekker te stoppen. Gelukkig is het IJsselmeer niet diep en hij kon daardoor zijn ervaring navertellen.

D.Watson publiceerde in 2001 een artikel over het verband tussen levendige dromen, nachtmerries, herhaaldelijk terugkerende droomthema’s, allerlei andere ongewone slaapervaringen en dissociatie. Inmiddels zijn zijn onderzoeken meerdere malen herhaald. En steeds weer komt er uit naar voren dat dissociatie en slaapverstoringen met elkaar samenhangen.

Dissociatie is een geestesgesteldheid waarin bepaalde gedachten, emoties, waarnemingen of herinneringen buiten het bewustzijn zijn geplaatst, tijdelijk niet 'oproepbaar' zijn of minder samenhang vertonen. Je bent even helemaal 'afwezig'. Een simpele vorm is het ergens gedachtenloos naar toe rijden en achteraf besef je dat je helemaal niet weet waar je langs bent gereden.

Omgekeerd bleken mensen die vaak een nachtmerrie in hun bed aantroffen ook opvallend vaak (overdag) dissociatieve kenmerken te vertonen. Dat verband is o.a. aangetoond bij mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis.

“Er lijkt een sterke en robuuste samenhang te bestaan tussen dissociatieve symptomen en ongewone slaapervaringen, waaronder wakende dromen, nachtmerries en slaapwandelen.” Aldus Dalena van Heugten-van der Kloet in De Psycholoog (februari 2015).

Peelfietsen (4)

Toen ik jong was vond ik de Peel tamelijk saai. Maar inmiddels kijk ik met andere ogen.

Er zijn in dit deel van het grensgebied van Brabant en Limburg géén historische plaatsen. Er is weinig water. Er is geen spoorlijn. Maar als je geen haast hebt en je hoeft nergens naar toe is het toch niet onaardig om hier te fietsen.

De R.K. Kerk van H. Antonius Abt in Sint Anthonis

De volgende plaats is een uit de kluiten gewassen dorp: Sint Anthonis. Toch telt het nog geen vijfduizend inwoners. Het is wel de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente.

Anders dan in veel andere Brabantse gemeenten heeft Sint Anthonis een overzichtelijke gemeenteraad: zeven raadsleden voor het CDA, zes raadsleden voor Sint Anthonis Nu en twee raadsleden voor de VVD.

Opmerkelijk is dat Sint Anthonis een brinkdorp is. Het lijkt hier Drenthe wel. In het verleden schijnt het er hier wild aan toe te zijn gegaan. Ieder weekend kwamen er touringcars vol jongeren naar de vijf grote discotheken. Voor de ouderen waren er een aantal danscafé’s en een aantal kroegen. Een zondige omgeving dus voor een Sint.

Kerk en parochiehuis Ledeacker

Na Sint Anthonis brengt de weg mij in Ledeacker. Het dorp was een belangrijke bedevaartsplaats en wel omdat de kerk twee maal getroffen werd door blikseminslagen. Ik zou dan uit de buurt blijven, maar in Ledeacker gaan ze juist naar de kerk. “In 1891 kwam het tot een georganiseerde verering en kon men voortaan een volle aflaat op Donatusdag (30 juni) en in het octaaf verdienen.”

Het buurtschap Papenvoort laat ik links liggen. De Batavus Dinsdag brengt bij op deze vrijdag naar Rijkevoort.

Zes kenmerken van een gezonde relatie

Wat is een gezonde relatie? We kennen elkaar een halve eeuw. Maakt dat onze relatie gezond? Er zijn ook relaties die een halve eeuw ongezond zijn. Bijvoorbeeld omdat de man alles bepaalt en de vrouw geen nee durft te zeggen.

Onderstaand rijtje kwam ik tegen en geef ik door ter overweging:

1. Je praat in iedere situatie met respect tegen elkaar. Ook als je het heftig oneens bent ga je de ander niet uitschelden of denigrerend doen.
2. Je brengt evenveel in om de relatie goed te houden als de ander. Het is niet zo dat de één alleen maar ‘geeft’ om de relatie in stand te houden en de ander consumeert.
3. Je hebt veel samen, maar je valt niet samen. Je hebt een eigen identiteit naast die van je partner. Dat betekent ook eigen interessegebieden, hobby’s, eigen vrienden.
4. Je vult elkaar aan. Waar de één minder goed in is vangt de ander op en omgekeerd. De één denkt aan verjaardagen, de ander weet wanneer de groene en grijze kar buiten moet worden gezet. De één is onhandig in het koken, de ander zorgt dat de administratie op orde blijft.
5. Je kunt praten over seksualiteit en intimiteit. De één legt de ander niet zijn of haar norm op.
6. Je voelt je veilig bij elkaar. Het is niet ‘eng’ om je emoties met elkaar te delen. Als je ergens mee zit kun je dat de ander vertellen.

Bij relaties die vastlopen zie je dat de verhoudingen vaak erg scheef liggen. Bijvoorbeeld: de één geeft en de ander consumeert, de één bepaalt en dwingt de ander om te volgen (twee voorbeelden van een relatie met een narcist). 

Als je er een tienpuntsschaal van maakt en je scoort op alles een tien, dan geloof ik je niet. Maar als je 'samen' bent kun je wel kijken wat voor cijfer je relatie 'verdient'.  Ik wens jullie een mooi cijfer toe!