Asperger of narcisme?

Gisteren las ik een artikel over de overlap tussen het Syndroom van Asperger en narcisme. Het is vrij logisch dat die overlap er is. Als het over het inleven in mensen gaat is dat voor beide groepen mensen ingewikkeld. Dat heeft met de Theory of Mind te maken.

Toch is er een aantal opvallende verschillen. Eén van de belangrijkste is hoe mensen reageren als ze de ander emotioneel pijn hebben gedaan.

Narcisme

Bij mensen met narcisme zie je dat ze lang niet altijd aanvoelen wat ze bij de ander veroorzaken. Er is sprake van een tekort aan empathie.

Maar als ze daar op worden aangesproken worden ze kwaadaardig. Ze kunnen geen kritiek velen. Het maakt ook niet uit dat ze de ander beschadigd hebben. Ze voelen ook geen spijt. Eerder is het ‘nét goed!’ Er wordt dus een schepje bovenop gedaan. En de boodschap is dat het toch echt aan de ander ligt.

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen wel hun excuses aanbieden, maar dat dient een bepaald doel. Het is bijvoorbeeld om van het gezeur af te zijn. Of omdat ze daarna alsnog hun doel kunnen bereiken.

Asperger

Bij mensen met Asperger zie je een andere reactie. Ze zijn vaak verbaasd en soms zelfs onthutst. Ze hebben niet ‘gelezen’ wat ze de ander aandeden en ze hebben daar last van. De ander krijgt niet de schuld. Ze willen ook de schade herstellen.

Mensen met Asperger zijn dus niet kwaadaardig in hun reactie. Ze maken het voor de ander niet nog erger. Ze willen juist de schade herstellen.

Verduidelijking of chaos

Bij mensen met een narcistische persoonlijkheidsstructuur maakt het weinig uit of je je bedoelingen nu wel of niet ondertitelt (uitlegt wat je bedoelt). Soms maak je het daarmee zelfs erger. Ze weten zelf immers beter hoe het zit? Ze gebruiken jouw extra uitleg in hun straatje.

Narcistische mensen zaaien bij de tegenstander graag chaos, om daarmee meer controle te hebben over de ander. Ze veranderen plotseling van standpunt en zaaien daarmee verwarring.

"We gaan de zaak op deze manier aanpakken, akkoord?" zei Bram de Vries. Twee weken later zegt Bram de Vries, nadat hem is gebleken dat het toch niet zo goed uit kwam: "Jij wilde het op deze manier aanpakken, maar daar was ik het niet mee eens."

Mensen met Asperger willen juist graag dat je je bedoeling en je emotie ondertitelt. Dan snappen ze beter wat je bedoelt en kunnen ze er ook beter op inspelen.

Ze zijn niet uit op chaos, maar op voorspelbaarheid.

(Bron: Shary Stines, 2017).

Advertenties

Plein Picknick

Het grasveld voor ons huis wordt voor een deel in beslag genomen door grootscheepse nieuwbouw-werkzaamheden. In onze woonwijk - aan de rand van het centrum van Delft - moeten 1800 nieuwe woningen gebouwd worden.

Maar voor een ander deel is er toch nog groen te zien. Meestal worden er honden uitgelaten. Ze besnuffelen elkaar en ruiken wie er nog meer het gras is gepasseerd.

Maar op zomerse dagen wordt het plantsoen regelmatig gebruikt voor recreatieve bezigheden. Zoals vanmiddag bij een lekker briesje en een temperatuur van zo’n 22 graden.

Moeders sieraden

Een dag na de uitvaart

verdeelden we de sieraden.

De gitten, het goud,

de broches, oorbellen, colliers.

 

We wogen en tikten

om echt van nep te scheiden.

doorzochten dozen en etuis.

 

We wilden het eerst niet geloven

en keken elkaar aan.

Moeder bleek begraven

met haar dubbele snoer echte parels.

 

We hoorden haar bijna lachen.

 

Een gedicht van Petra van Rijn, Alkmaar

Kanaalfietsen (5)

Deze keer fiets ik weer langs een Belgisch kanaal. Het is het Kanaal van Brussel naar Charleroi.

De reden dat ik bij dit kanaal terecht kom is een toestand van spoorkundig ongemak. Het is vrijdag de dertiende en dat betekent dat er twee treinen op de HSL uitvallen. De inhoud van drie treinen wordt geperst in de volgende trein, die twee uur later in Brussel aan komt.

Ik zou naar Bergen (Mons), maar dat is nu te ver. Ik stap in Brussel over op de trein naar Halle en daar huur ik een Blue Bike.

Halle ligt aan het Kanaal van Brussel naar Charleroi. Het kanaal werd urgent omdat het vervoer van steenkool vanuit de Borinage naar de grote Vlaamse steden enorm toenam. Maar het was een hele klus: het water moet honderd meter stijgen. Hoe houd je dat water ‘boven’ vast? Er wordt zo’n 200 jaar op gepuzzeld, maar pas in de Nederlandse tijd (1813 tot 1839) wordt begonnen met de aanleg van het kanaal.

 

Het kanaal is al snel verouderd en te krap voor de groter wordende schepen. Het aantal sluizen wordt verminderd en de hoogteverschillen per sluis worden groter. Er wordt een aantal bochten uit gehaald. Tegenwoordig kunnen schepen tot 1350 ton tussen Brussel en Charleroi varen.

 

Het kanaal loopt direct achter het moderne station van Halle langs, maar helaas is de fietsroute hier afgesloten. Even verderop kan ik de fietsdraad oppakken. Ik passeer de dorpen Tubeke en Klabbeek, twee van oorsprong Vlaamse dorpen die inmiddels Franstalig zijn geworden. Op het fietspad moet ik dus steeds “Bonjour!” zeggen. Overigens kom ik maar één fietser tegen en in België zijn fietsers wielrenners. De rest van de aanwezigen zijn 50-plussers die een hondje uitlaten en vissers die proberen vis te vangen.

Ook schepen kom ik niet tegen in het kanaal. Wel liggen er veel schepen die zijn omgebouwd tot woonboot.

Het land is vrij afwisselend: oude industrie en groene weilanden met plukjes dorpen wisselen elkaar af. Wat meer naar het zuiden toe wordt het land aanzienlijk meer heuvelachtig.

Onderweg passeer ik twee maal een sluis. Bij de tweede sluis, die van Asquemont, is een heuse haven voor de pleziervaart aangelegd. Het lijkt me hier niet zo leuk varen, je kunt alleen maar heen en weer terug.

Na 20 kilometer, bij Asquemont,  verlaat ik het kanaal en ga de heuvels in, onderweg naar het dorp Itter. 

Passief agressief gedrag (3)

Charles Boycott. Even een zijspoor. De beroemdste vorm van passief agressief gedrag vond plaats rond 1880 in het destijds door Groot-Brittannië bezette Ierland.

Charles Boycott was een hooggeplaatste Engelse militair die er op toe moest zien dat de Ierse pachters (arme boeren) hun afdracht voldeden. Als gevolg van een aantal misoogsten konden ze het vereiste percentage niet opbrengen en er werd gevraagd om een lagere tax. Dit werd door Boycott geweigerd.

Daarop besloten de pachters en alle inwoners van de dorpen om Boycott volkomen te negeren. Hij werd geheel geïsoleerd van de lokale gemeenschap. Niemand groette hem meer op straat. Buren spraken niet meer met hem of zijn personeel. Winkels weigerden te leveren. In de plaatselijke herberg werd hij niet meer bediend. Arbeiders weigerden onderhoudsopdrachten voor het landgoed. Landarbeiders schreven niet meer bij hem in om de oogst binnen te halen. De postbode weigerde de post langs te brengen.

Binnen een half jaar was Charles Boycott vertrokken. Hij kon er niet meer tegen dat hij niet gezien werd en vertrok naar de Verenigde Staten. Hij had er dood aan kunnen gaan (iemand doodzwijgen). Het nieuws kwam in de pers en voortaan heette dit verschijnsel een boycot.

Je zou dit gedrag een vorm van passief-agressief gedrag kunnen noemen. Er viel geen enkele klap, er klonk geen schot, maar juist door niets te doen kregen de inwoners van de streek controle over Charles Boycott.

Er zijn natuurlijk verschillen met het passief-agressieve gedrag in de psychologie. Dat is destructief, terwijl je de genoemde Ierse boycot constructief kunt noemen.

Psychodynamisch

De psychodynamische verklaring van passief-agressief gedrag is dat iemand zich afhankelijk voelt van anderen. Maar de persoon in kwestie is zó bang dat hij in de steek gelaten wordt, dat hij zich niet boos durft te uiten. De energie gaat zitten in het passief-agressieve gedrag. Dat is net zoiets als het verschijnsel waarbij angst vertaald wordt in obsessief-compulsief gedrag (zoals alles moeten tellen, steeds de handen moeten wassen).

Mirjam van Dalen heeft een opmerking gekregen van haar leidinggevende: het werk was niet goed afgerond. Ze weet niet wat ze moet zeggen: eigenlijk is ze boos en voelt ze zich miskend. Maar als ze haar boosheid uit loopt haar baan misschien gevaar. Ze gaat zuchtend aan het werk, maar ze voert dit langzaam en overdreven precies uit. Ze gaat ermee door ook nadat alle collega's vertrokken zijn. Haar leidinggevende is nog in het gebouw en ziet Mirjam aan het werk. De bedoeling van Mirjam is dat de baas ziet wat hij haar heeft aangedaan: hij moet zich schuldig voelen...

Thalia’s

Mijn moeder plukte graag een bloemetje onderweg. En dat heb ik kennelijk van haar overgenomen.

Deze week ‘vond’ ik nog twee nieuwe soorten narcissen tijdens een fietstocht. Ik heb nu tien verschillende soorten ‘gevaast’. Maar dit waren wel de mooiste. Ik trof ze aan in een berm langs de weg en heb er een paar (al dan niet wederrechtelijk) geplukt (er stonden er nog een paar honderd, en aan een berm zó vol geladen mist men vijf zes thalia’s niet). 

Ze heten thalia’s. Het zijn kleine helemaal witte narcissen, die steeds per twee aan een steel zitten.

We vonden ze zo mooi dat we er maar meteen een aantal besteld hebben voor de volgende lente in de tuin.

De volle wastafel

Opeens zit ik deze week weer volop in de ouderenzorg. Maar dat past ook wel bij mijn leeftijd...

Het ging trouwens op alle dagen over de combinatie van ouderenzorg en een goede mondzorg.

Mevrouw van Dijk

Neem nu mevrouw Van Dijk. Ze is op hoge leeftijd en ze is schizofreen. Ze heeft lang op straat gezworven, maar ze woont inmiddels in een aanleunwoning bij een verpleeghuis. Mevrouw heeft een ernstig verwaarloosd gebit. Ze geeft geen pijn aan.

Met zo’n levensverhaal zou je kunnen denken: mevrouw weet helemaal niet meer wat er aan de hand is. Dus wij bepalen gewoon wat er nodig is. Als er een kies getrokken moet worden wordt die kies gewoon getrokken. Mevrouw zegt niets. Maar één zinnetje komt er opeens uit: “Laat maar zitten!” Dat zinnetje wordt een paar keer herhaald. We interpreteren dat mevrouw duidelijk aangeeft dat ze niet wil dat de kies getrokken wordt. Maar een slechte mondzorg is riskant bij ouderen. Dus toch maar de kies trekken?

Nee, dat gaat zomaar niet. Er is een overleg gepland met de curator, de persoonlijk begeleider, de tandarts en met mij als orthopedagoog. We zijn tot een eensluidende conclusie gekomen: de kies gaat er (nu) niet uit.

Mevrouw Jansma

En dan mevrouw Jansma. Ze poetst haar tanden niet meer. Haar kiezen trouwens ook niet. Wat is er aan de hand?

“Ze zal wel dement zijn” was de reactie. Maar in de eerste plaats: de ene vorm van dementie is de andere niet. Bovendien zijn er allerlei andere medische redenen waarom mensen schijndementieel gedrag vertonen. Wat is er met mevrouw Jansma aan de hand?

Hieronder zie je een foto van de wastafel van mevrouw Jansma. Kan ze de tandenborstel nog wel vinden? Nee dus, ze bleek het overzicht kwijt te zijn.

Trouwens nog een tip: veel kleuren vervagen bij ouderen als gevolg van de ‘vergeling’ van de lens. Maar de kleur rood blijft naar verhouding lang herkenbaar. Misschien een rode tandenborstel?

Het zijn twee casussen die ik gisteren ook in heb gebracht bij een lezing voor de vereniging voor tandartsen en mondhygiënisten in de ouderenzorg (‘gerodontologie’).