Twee is nee, drie is regie

Kleindochter Thiska logeerde hier het afgelopen weekend. Ze is twee jaar, maar nadrukkelijk onderweg naar de drie jaar.

Eén van de verschillen die ik in cursussen uitleg is die tussen twee en drie jaar. Veel mensen met een verstandelijke beperking die op instellingen wonen functioneren op dat niveau. Sommige volwassenen buiten instellingen trouwens ook nog steeds…

In het tweede jaar weet de peuter vooral wat hij niet wil. “Ik ben twee en ik zeg nee.”

In het derde jaar kan de peuter meer vooruit denken. “Ik ben drie en ik wil de regie.” In neurologisch opzicht komt dat doordat de executieve functies beter zijn ontwikkeld. Daarmee worden het plannen en het organiseren bedoeld.

Een kind van twee zet de hakken in het zand. Controle gebeurt door ‘nee’ te zeggen en veel schakeltijd te nemen.

Een kind van drie weet veel beter wat het wel wil en wel kan. Het is geen nee zeggen meer als ‘rem’, maar vooral omdat het iets anders in het hoofd heeft. Dat is nu mogelijk omdat de voorste hersendelen meer gerijpt zijn. Daardoor is ook de verbeelding gegroeid. Dat wil zeggen: los van de situatie je kunnen voorstellen dat je iets anders in je hoofd hebt.

Daar was kleindochter Thiska volop mee bezig. Een goede oefening voor haar opa en oma om weer eens te proberen of creatief opvoeden nog tot de eigen vaardigheden behoort...

Advertenties

Terug naar Noord-Holland (5)

Na een kwartiertje geschuild te hebben in een bushokje midden in het weidse land (bovenste foto) is het weer droog. Op naar het volgende dorp: Aartswoud. 

Aartswoud is een bochtig lintdorp. De noordzijde van het dorp eindigt bij de voormalige Zuiderzeedijk. Vroeger was Aartswoud een dorp met o.a. een aantal zeevarende inwoners.

Net als veel andere dorpen in West-Friesland is ook dit dorp gewoon mooi en redelijk authentiek gebleven.

Centraal in het dorp staat de zeer grote dorpskerk waar zo ongeveer het hele dorp in past. Maar kerkdiensten worden er bijna niet meer gehouden. De kerk is eigendom van een stichting.

De vroegere voorganger was van alle markten thuis. Hij gaf onderwijs o.a. in vakken die te maken hadden met zeevaart en hij was koster, klokkenluider en doodgraver, maar hij was ook voorzanger van de kerk.

Op de derde foto zie je de toren van Aartswoud zich verheffen boven de dorpse bebouwing.

Er wordt beweerd dat de stompe toren in de 14e en 15e eeuw dienst deed als vuurtoren, maar dat de inwoners ook wel vuren ontstaken om schepen op een dwaalspoor te brengen. Strandde het schip op de kost, dan hadden ze weer heel wat te jutten. Ja, de mensen hebben het wel over de Somalische piraten, maar de Westfriezen waren ook geen lieverdjes.

In Aartswoud bevindt zich naast de dorpskerk het Rundveemuseum. Hier worden oude Nederlandse koeien gehouden en er worden ook regelmatig jonge kalfjes geboren. Maar je vindt er ook kippen, geiten en konijnen. Het is een leuk educatief centrum voor kinderen en hun ouders.

Aartswoud heb ik ook vanuit de lucht bekeken. Dat zie je op de laatste foto.

Alleen of samen?

John McGee - de grondlegger van de Gentle Teaching - zag alleen zijn als een geestelijk ongezond verschijnsel. "Het is niet goed als de mens alleen is."

De visie van John McGee kwam voort uit zijn ervaring met psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking die vanwege hun agressie langdurig alleen moesten verblijven. Met al zijn energie (en dat was behoorlijk wat) probeerde hij deze mensen uit hun isolement te bevrijden.

McGee heb ik meerdere malen meegemaakt en het was zeer inspirerend om hem aan het werk te zien. Zijn werkwijze heeft mij voor een deel gevormd in mijn vak.

Verlieservaringen

Riet Fiddelaer-Jaspers schreef een boek over rouw en verdriet in het leven. (Met de ziel onder de arm). De mate waarop je je als kind welkom voelde bepaalt later voor een belangrijk deel de manier waarop je met verlies omgaat.

Haar idee komt in de buurt van mijn veronderstelling dat je - als je met ouderen te maken hebt - moet weten hoe oudere mensen als kind gehecht zijn geweest. Daarom moet je ook iets weten over de familie en de familieverhoudingen.

Ook Fiddelaer-Jaspers gaat er (net als McGee) vanuit dat het zich terugtrekken uit menselijke contacten een vorm van overlevingsgedrag is. Maar niet alleen het alleen willen zijn, maar ook het contactverlies met het eigen denken en voelen. Bijvoorbeeld: als iemand jou een persoonlijke vraag stelt trek je je terug, je wordt cynisch of je gaat grappen maken.

Als gedragspatronen die wijzen op blokkades in hechting en verlies noemt Fiddelaer-Jaspers o.a.:

• Steeds weer opzien tegen het maken van contacten
• Sociale activiteiten zoveel mogelijk uit de weg gaan
• De neiging hebben om zich terug te trekken in gezelschap
• Er de voorkeur aan geven om alleen te zijn
• Liefst en vooral bezigheden hebben die je in je eentje kunt doen

Kanttekening

Door (te) eenzijdig het accent te leggen op het samen zijn (companionship) zou het misverstand kunnen ontstaan dat je pas mens bent als je altijd tussen andere mensen bent. Veel alleen (willen) zijn is inderdaad een signaal. Maar niet alleen kunnen zijn is evenzeer is signaal. Alle mensen hebben een balans nodig tussen het alleen zijn en het tussen andere mensen zijn. Dat evenwicht ligt bij de één wat anders dan bij de ander.

Overweg

Als kinderen waren mijn broer en ik vaak bij overwegen te vinden. Daar bestudeerden we passerende treinen. We moeten wel geduld hebben gehad, want waar wij woonden kwam maar één dieseltrein per uur héén en één trein per uur terug langs...

Ook onze zoon Anne vond het mooi om bij overwegen naar treinen te kijken. Op wonderbaarlijke wijze wist ik fietstochten vaak zo te plannen dat er nét op het moment dat we er aan kwamen fietsen weer een trein aan kwam…

En onze zoon Anne kijkt vaak met kleindochter Thiska bij een overweg naar treinen. De treinen komen hier veel vaker langs. Tussen Den Haag en Rotterdam rijden (samen, in beide richtingen) veertien treinen per uur.

De treinen rijden steeds vaker, maar nu worden de overwegen schaarser. Tussen Den Haag en Rotterdam zijn nog maar twee overwegen… En die verdwijnen als straks het hele traject viersporig is.

Maandag heb ik toch weer even – als vanouds – bij een overweg (bij Kethel) naar passerende treinen gekeken. Met de tijdsopname leverde dat ook een bijzonder plaatje op van spoorbomen in beweging.

Anneke wil niet naar bed

Anneke heeft een ernstige verstandelijke beperking en ze is autistisch. Ze hecht veel waarde aan vaste en voorspelbare patronen. Als ze iets niet begrijpt blokkeert ze. Ik noem dat wel eens bevriezen. Er kan niets meer bij in het hoofd.

De begeleiding wil haar naar bed brengen. Ze zit verstard op de rand van haar bed. Iedere keer als begeleiding probeert haar een verbaal zetje in de richting van het gaan liggen te geven wordt ze boos en gaat ze schreeuwen.

Het is bijna 10 uur en de late dienst zit er op. Wat moet je als begeleider dan doen? Naar huis gaan zonder dat Anneke gaat liggen? De druk opvoeren?

Mij advies is: niet naar huis (daar is ze te kwetsbaar voor) en niet de druk opvoeren (dat leidt tot meer weerstand). Iedere druk, alle woorden die je zegt maken haar hoofd voller. Ze zit ergens mee en daar heeft ze geen woorden voor. Verwacht niet dat ze dat onder druk gaat vertellen. Maar er moet wel eerst ‘iets uit’.

Wat zou er gebeuren als je gewoon een paar minuten naast Anneke gaat zitten? Je zegt niets, je bent er gewoon. Er hoeft even helemaal niets. Ook een kwestie van zelf je ademhaling laag houden. Dat is een vak apart. Maar het is de moeite waard om te proberen...

Rondvaart

Donderdag was er familie op bezoek. Heerlijk bijgepraat en Friese jeugdherinneringen opgehaald.

En natuurlijk ook Delft laten zien. De laatste keer in Alkmaar maakten we een stadswandeling en een rondvaart. En ook nu kozen ze voor een wandeling met rondvaart. Zoek de verschillen…

Een voordeel van de herfst is dat de bomen kaal worden en je dus de gevels beter kunt zien vanaf het water. Wat er onder water te zien was konden we alleen maar voelen. Twee keer raakte de rondvaartboot vast op een verdronken fiets.

Delft had vroeger tientallen brouwerijen en dertien kloosters. En mensen die creatief met belastingen om gingen. Zo heeft één van de huizen geen voordeur. Hij ging altijd achterom en hoefde daarom weinig belasting te betalen. Er is ook maar één ouder huis met een balkon aan de voorzijde. Dat is een huis in Jugendstil. Vóór die tijd stonken de grachten soms zó erg dat niemand aan de voorzijde wilde zitten. En meer van dat soort anekdotes krijg je te horen als je met fluistermotor door het water glijdt.

Een studenten-schippers kunnen tussendoor nog allerlei verhalen vertellen over het studentenleven, waarin het bier nog altijd een aanzienlijke rol schijnt te spelen. Een kwart van de inwoners van Delft is student, en de Studentenpartij heeft vier zetels in de gemeenteraad. Volgens de schipper telt één van de studentenhuizen telt 29 kamers, maar slechts één badkamer. Maar er is wel een eigen biertap.

Op de foto een paar plaatjes van een rondvaart door Delft.

Geluidsoverlast in Horn

Sinds anderhalf jaar worden Wiel van Herten en zijn vriendin Lenie hoorndol van een lage bromtoon in hun woning. Ze weten het zeker: deze bromtoon komt van de omvormer van de zonnepanelen van buren Mitch en Kimberly.

Die buren zijn op hun beurt ook ten einde raad; volgens hen is de omvormer niet het probleem en hebben ze van alles geprobeerd om de buren te helpen.

Wiel en Lenie wisten het zeker: die bromtoon wordt veroorzaakt door de  ‘omvormer’ bij de buren. Heel ontzettend erg zeker. De verwijten aan het adres van Mitch en Kimberley liegen er niet om. Die willen maar niet luisteren. En als Mitch meewerkt aan een onderzoek verwijt Wiel hem zelfs dat hij de resultaten heeft gemanipuleerd. Dat zegt natuurlijk meer over Wiel dan over Mitch. Maar bovendien: hoe zeker is zeker?

Rijdende Rechter Meester John Reid had allerlei onderzoekers losgelaten op dit gevalletje geluidsoverlast. Uit onderzoek van geluidsdeskundigen bleek dat het geluid zó miniem was dat mensen dat eigenlijk niet konden horen. Bovendien was het de meest geluidsarme omvormer. Als extra argument zou het geluid dan slechts in een klein stukje van het huis waarneembaar zijn. Lenie – maar ook Wiel – hoorde het door het hele huis. Was er dan iets met het gehoor van Lenie?

Wiel en Lenie werden aan een gehoortest onderworpen. En wat bleek: Lenie kon bepaalde lage bromtonen beter horen dan andere mensen. Dus het kon zijn dat ze in bepaalde delen van het huis het geluid van de omvormer kon horen.

Wat wel opmerkelijk is dat haar vriend die geluiden ook door het hele huis hoort. En een vriend en een familielid die op bezoek kwamen hoorden het geluid ook iedere keer als ze op bezoek kwamen. Dat was toch wel een beetje apart. En de buren, de geluidsdeskundigen en meester John Reid konden geen geluid waarnemen.

De één hoort veel beter dan de ander. En als je permanent een storend geluid hoort is dat zwaar psychisch belastend. Niet voor niets leidt bijvoorbeeld het wonen in de buurt van een autoweg tot veel meer stress.

Maar: het  waarnemen van geluid heeft ook met psychische factoren te maken. Ik vind het wel apart dat niet alleen mevrouw Lenie, maar ook haar vriend en bezoekers duidelijk een bromgeluid waarnemen, terwijl ‘natuurkundig’ onderzoek aantoont dat het geluid bijna niet voor mensen waarneembaar kan zijn – zeker niet in het hele huis. En ook de onderzoekers merken niets van geluid. Bovendien zou je in principe denken dat oudere mensen (zoals Wiel en Lenie) minder last van dat geluid hebben (al zijn er uitzonderingen).

Dat geluid kan natuurlijk en als je zoiets waarneemt is knap lastig. Maar stop na zo’n onderzoek met het de schuld geven aan de ‘niet meewerkende’ buren.

Ik heb al een paar jaar een constante piep in mijn oren. Dat is niet handig voor iemand die van kinds af aan veel last heeft van geluid. Ik denk dat ik maar eens een aanklacht tegen de bovenbuurvrouw in ga dienen. Ze heeft een nieuwe koelkast. Ik weet zéker dat die koelkast het gepiep in mijn oren veroorzaakt.