The Savage Peace

Al vaker heb ik geschreven over de gruweldaden die etnische Duitsers moesten doorstaan na de Tweede Wereldoorlog. Onlangs zond Canvas een documentaire uit over het jaar 1945 aan de Duitse oostgrens. De film heet: "The Savage Peace" (de barbaarse vrede).

De maker Peter Molloy noemt de verdrijving van 12 miljoen Duitsers de grootste etnische zuivering in de geschiedenis. Ik weet niet of dat waar is, want we weten gewoon niet hoeveel zuiveringen er in de geschiedenis zijn geweest. Vast staat wel dat de ontberingen die Duitse inwoners in gebieden die nu onder Polen vallen en in het westen van Tsjechië en Hongarije verschrikkelijk zijn geweest. Er wordt zelfs gesproken over gruweldaden door Partisanen die vergelijkbaar waren met die van de nazi’s. Een kampcommandant in een Pools kamp zei letterlijk dat hij het de Duitsers zwaarder wilde maken dan wat de Joden in de kampen hebben ervaren. Maar de represailles golden niet alleen etnische Duitsers, maar ook iedereen die Duits sprak. Al die mensen werden van huis en haar verdreven.

In de documentaire komen vooral kinderen aan het woord die nu hoogbejaard zijn. Sommigen dachten de geschiedenis (deels) uit hun geheugen gewist te hebben, maar wie oud wordt ziet vaak weer de ogenschijnlijk verdrongen beelden uit het verleden terug. Een aantal van deze kinderen trok hongerig en kou lijdend zonder ouders door de winterse bossen; ze werden de wolfskinderen genoemd. Vaak werden ze weggejaagd door de boeren. Een meisje van 10 jaar bleek toen ze gevonden werd nog maar 11 kilo te wegen.

Er is een verschil tussen de misdaden van het naziregime en de wandaden van o.a. de partisanen die tegen de Duitsers vochten. Achter het naziregime zat een destructief politiek systeem. De partisanen werkten veel meer individueel: ze namen wraak op de vroegere bezetter. Slachtoffers werden daders. Die wraak richtte zich op alles en iedereen die Duits was en Duits sprak. Zij hadden nog niets geleerd, want ook zij beseften kennelijk niet dat een bepaalde afkomst of ras iemand niet minderwaardig maakt.

Veel Duitse mannen waren al aan het oostfront gesneuveld of gevangen genomen. Van die wraak werden vooral kinderen en vrouwen de dupe: de honderdduizenden Duitse meisjes en vrouwen werden door de Russische soldaten verkracht. Het schijnt dat deze soldaten van de legerleiding een vrijbrief van drie dagen hadden gekregen om  drie dagen ‘hun gang te gaan’.

Het is een onderbelichte schaduwzijde van de vrede in 1945. Onder het toeziend oog van de geallieerden moesten nu de Duitsers het zwaar ontgelden.

Advertenties

Preken helpt niet!

In mijn werk ben ik regelmatig betrokken bij de mondzorg bij mensen met een lichte verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid. Met het eten en drinken, maar ook met het poetsen, is het bij deze groep mensen (zo'n twee miljoen Nederlanders) vaak niet best gesteld. En een bezoek aan de tandarts wordt liever ook overgeslagen, tenzij de pijn te heftig is.

Opmerking tussendoor: ik heb het over ‘de mensen met een lichte verstandelijke beperking’ of over ‘ze’, maar het gaat hierbij natuurlijk ook om een heterogene groep, met toch wel vaak een aantal gemeenschappelijke kenmerken.

Hoe motiveer je mensen met een lichte verstandelijke beperking om beter te poetsen? Je kunt ze een folder aanbieden. Je hebt dan op de praktijk een folder minder, maar die folder wordt heus niet gelezen. Dat heeft dus geen zin.

Je kunt ze ook waarschuwen dat niet goed poetsen heel ongezond is en dat ‘ze’ over tien jaar een kunstgebit hebben. Ook die waarschuwing heeft geen enkele zin. Over tien jaar is pas over tien jaar. Bovendien hadden hun ouders op hun 18e ook al een ‘klapper’. Dan ben je van alle gezeur af. Als je dan uit gaat leggen dat een kunstgebit ook tal van nadelen heeft horen ze die boodschap welwillend aan, maar hij gaat wel het ene oor in en het andere oor uit. Ook het dreigen met tal van enge ziektes heeft geen enkele zin.

En die eet-en drinkgewoonten? Is het wel zo verstandig om een fles cola naast je bed te hebben staan? Jawel, want als ik ’s nachts dorst heb moet ik wat drinken! Is gewoon water dan niet goed genoeg? Nee, want dat smaakt nergens naar.

Ik doe het toch nooit goed!

Als behandelaar wil je graag dat je patiënten zo gezond mogelijk leven, maar het ingewikkelde is dat die boodschap zelden goed over komt. Naar mijn idee komt dat omdat mensen met een lichte verstandelijke beperking al hun hele leven hebben gehoord dat ze het niet goed doen. Voor mijn idee komen ze vaak binnen met het idee ‘ik zal het toch wel weer niet goed hebben gedaan’. Op den duur horen ze de boodschap gewoon maar aan, maar ze doen er verder nauwelijks iets mee.

Sociale interpretatie

Bovendien komt de boodschap ‘uit een andere wereld’. De tandarts of de mondhygiëniste is een hoog opgeleide man of vrouw. Die mensen doen net zoals de meester op school niet anders dan jou vertellen dat je je leven moet beteren omdat het anders verkeerd met je afloopt. En de dokter doet ook niet anders dan jou vertellen dat het je eigen schuld is dat je niet opknapt omdat je je pillen vergeten bent in te nemen. Al die mensen vertellen jou dat je niet goed bezig bent. Dat is het thema van de zogenaamde ‘sociale interpretatie’.

Gezondheidsmoraal

Aan die situatie moest ik denken bij een column uit de Volkskrant van 6 juli 2018 onder de titel ‘Gezondheidsmoraal’. Hoe komen boodschappen over als ‘u bent te dik’ of ‘u rookt teveel’? Alles mag verkocht worden, maar als de mensen het dan kopen, dan wordt er een appel gedaan op de eigen verantwoordelijkheid. Ja, het lag wel in de winkel, maar u bent stom dat u het gekocht hebt, daar gaat uw eigen risico.

Er is lang gedacht dat moraliseren helpt om gedrag te veranderen. Als u zoveel rookt bent u onverantwoord bezig! Maar volgens sociaal psycholoog Susanne Täuber werkt dat moraliseren zelfs averechts. Het leidt zelfs tot een sociale norm die mensen tegen elkaar opzet. Dat je dik bent is je eigen schuld, je betaalt zelf ook de kosten maar die het gevolg zijn van jouw levensstijl.

Täuber: “Bij de overheid en in de wetenschap werken vooral hoogopgeleiden die allemaal door dezelfde moraliserende bril naar de levensstijl van mensen kijken.” Het gevolg is dat de mensen voor wie o.a. de reclamespotjes en de brochures gemaakt worden zich in de hoek gezet voelen. “Die gaan echt niet naar dat soort boodschappen luisteren.”

Täuber deed onderzoek naar het effect van bepaalde teksten om de leefstijl van mensen te verbeteren. Mooie teksten, bewerkt door tekstschrijvers, ook hoog opgeleid. Het effect: de boodschap werd niet gelezen en kwam al helemaal niet over. Täuber: “Het moraliseren van een gezonde levensstijl werkt gewoon averechts. ”

Geen opgeheven vingertje

Wat wel werkt volgens Täubler is: gezond leven als een vaardigheid presenteren. In mijn eigen woorden: de mensen om wie het gaat niet corrigeren over wat ze fout doen, maar nieuwsgierig maken. Dat gaat heel langzaam, in kleine stapjes, maar het is vaak toch mogelijk.

Twee ingrediënten: a) werken vanuit de relatie (dat is de basis: iemand zien als persoon), b) stop met het opgeheven vingertje en het rode potlood: werk bijvoorbeeld volgens de ideeën van het oplossingsgericht werken (of met elementen van het motivational interviewen).

"Preken helpt niet" is één van de eerste stellingen die ik in stelling breng als het gaat om gedragsverandering bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Als begeleider of behandelaar zul je iets anders moeten bedenken...

Groetdichtheid

Tineke en ik zaten op een bankje langs het fietspad tussen het centrum van Tilburg en de wijk Reeshof. We groetten alle fietsers die passeerden. Het viel ons op dat slechts 40% van de fietsers ons duidelijk (terug) groette.

Een week later zat ik op een bankje in Biezenmortel. Daar viel het mij op dat iedereen (100%) mij (terug) groette. Biezenmortel ligt 15 km. ten oosten van Tilburg. Dus ook in het Brabantse land, alleen in dit geval het platteland.

Gisteren zaten we op een bankje bij Wilsveen. Daar werden we door bijna niemand gegroet.

Nu is mijn vraag: hoe kan ik die verschillen in groetdichtheid verklaren?

a) In Tilburg was het middag: was iedereen (moe) onderweg naar huis? In Biezenmortel was het ochtend, was iedereen nog fris en fruitig? Bij Wilsveen was het aan het begin van de zaterdagavond.

b) In Tilburg was het maandag, de mensen hadden een maandaghumeur, in Biezenmortel was het vrijdag: de werkweek zat er bijna op. Maar waarom dan die nongroet bij Wilsveen.

c) Een hypothese zou kunnen zijn dat mensen de neiging hebben om minder te groeten als wij met zijn tweeën zijn. Toen ik alleen was werd ik significant vaker gegroet.

d) In Tilburg was het bewolkt en 18 graden en in Biezenmortel was het zonnig, met ook 18 graden. Bij bewolkt weer is de stemming van de mensen ook meer bewolkt. Bij Wilsveen was het zonnig, en toch werd daar weinig gegroet. Groeten mensen in Zuid-Holland minder vaak dan in Noord-Brabant?

e) In Tilburg zaten we langs een fietspad, in Biezenmortel zat ik aan een dorpsstraat, en in Wilsveen bij een kruising. Maakt dát nog uit? Willen mensen bij een kruising niet worden afgeleid door vreemde groeters?

Kortom: er zijn allerlei storende variabelen. Ik zal dit onderzoek moeten standaardiseren teneinde tot meer betrouwbare uitkomsten te kunnen komen.

Mondzorg, levensstijl en gezondheid

We hadden een logé die vertelde dat hij iedere maand wel een keer koorts had of op zijn minst een infectie opliep. Totdat... er een kies getrokken werd. Sinds die tijd was hij bijna het hele jaar niet meer ziek geweest. Toeval, suggestie of klopt dat?

Nu wil het geval dat ik net een cursus had gevolgd over mondzorg en algemene gezondheid. Eén van de sprekers vertelde hoe het één en ander in zijn werk gaat. Chronische ontstekingen in het mondgebied leiden er toe dat het immuunsysteem in je hele lichaam ontregeld raakt.

Zoals bij een meneer (60 plus) die jarenlang last had gehad van ontstoken ogen, voortdurende jeuk en een continu niezen. Hij dacht aan hooikoorts, oftewel prata et febricitantem, zoals de dokters zeggen. Bij de jaarlijkse controle bij de tandarts sprak deze en zeide dat er een ontsteking in de onderbouw van een kies gaande was. Deze ontsteking werd tamelijk rigoreus verdreven door enig hak-en zaagwerk en ziedaar: ook de klachten verdwenen. Niks geen hooi, gewoon een ontregeld wortelkanaal.

Permanente laaggradige ontsteking

De spreker zei dat permanente laaggradige ontstekingen in het lichaam maken dat het immuunsysteem ontregeld raakt. De afweer wordt namelijk naar de plek van de ontsteking gestuurd. Dat betekent dat andere delen van het lichaam minder beschermd worden. Daar richten de bacteriën en virussen de aanval vervolgens op.

Chronische oxydatieve stress

Heb je een chronische ontsteking in de mond, dan leidt dat tot chronische oxydatieve stress. Ik dacht daarbij aan roest (oxydatie), dus ik dacht dat je dan ging roesten. Maar ik had het niet goed begrepen.  De cellen in het lichaam moeten als gevolg van oxidatieve stress meer energie gaan gebruiken om de celmembraan in goede staat te houden. Omdat dit ook de proteïnen (eiwitten) aantast wordt door de oxidatieve stress het DNA beschadigd. Deze aantasting draagt bij aan een versneld verouderingsproces.

Wat een celmembraan is heb ik opgezocht, maar het is allemaal toch wel een beetje ingewikkeld voor een simpele blogger. Laat ik het er op houden dat aantasting van celmembranen niet gezond is. Wil je je celmembranen in goede conditie houden, dan moet je voorkomen dat er chronische oxydatieve stress ontstaat. En om dat te voorkomen moet je goed je tanden poetsen.

Ontstekingen

Was het maar zo eenvoudig. Want je kunt op allerlei plekken ontsteken. De spreker was bepaald niet optimistisch. Hij noemde bijna het hele geneeskundeboek op om te vertellen wat de gevolgen kunnen zijn van chronische oxydatieve stress en een permanente laaggradige ontsteking. Je kunt astma ontwikkelen, reuma, diabetes, alzheimer en nog tal van ondere ongemakken. Daar hoef je dus niet eens voor te roken.

Zo was er een meneer die jarenlang beschimmelde voeten had en vervolgens steeds longontstekingen opliep. De afweer was afgezakt naar de voeten waardoor de longen onvoldoende beschermd werden. Tijdens zijn verhaal voelde ik me dan ook geleidelijk steeds zieker worden. Terwijl ik niet eens beschimmelde voeten heb. Dat heeft de pedicure zelf gezegd.

Westerse voeding

Daarna kwam de spreker uit op westerse voedingsgewoonten. “De westerse levensstijl houdt ons immuunsysteem continu voor de gek, waardoor we permanent laaggradig aan het ontsteken zijn. Hij adviseerde om in supermarkten veel te bukken. De slechte producten staan doorgaans op ooghoogte (kant en klaar ontbijten boordevol vezels en mineralen, totdat je de verpakking echt goed gaat lezen). Hij liet een zogenaamd gezond product zien dat voor bijna de helft ongezonde suikers bevatte. De goede en goedkope producten staan doorgaans op de onderste plank.

(Geen) vlees?

De vegetariërs en de veganisten onder de aanwezigen in de zaal hadden nog wel wat pasklare aanvullingen en recepten bij het verhaal van de spreker, maar toen trok hij een onderzoek uit de kast waar uit zou blijken dat mensen die zich onttrekken aan de westerse levensstijl en gewoon weer in Alaska op dieren gaan jagen na twee jaar tijds veel gezonder bleken te zijn geworden. Maar dat kan natuurlijk ook aan de schone lucht, de verminderde stress en het ontbreken van een CV in huis liggen.

Samengevat: wil je gezond leven, poets dan goed je tanden, laat regelmatig een foto van je gebit maken en buk wat vaker in de supermarkt.

Gezonde automaat

Op het station van Zwolle is de vroegere krokettenautomaat vervangen door een meer gezond exemplaar.

Je kunt er o.a. paraplu’s en regenjacks, tandenborstels en tandpasta en fietslampjes scoren.

Daar hoef je je hand en je mond niet aan te branden.

 

Publiek schavot

Hoe kan het dat mensen die hoog in aanzien staan zo diep kunnen vallen? Is het alleen zo dat hoge bomen nu eenmaal veel wind vangen? Of is er nog iets anders aan de hand?

In Nederland wonen tal van hoge functionarissen die publiek werden aangevallen en waarbij achteraf bleek dat de aanklachten niet waar waren. Toch blijven die mensen ‘aangeschoten wild’. Een voorbeeld is Joris Demmink, die werd verdacht van misbruik van Turkse minderjarige jongens, terwijl hij in die tijd helemaal niet in Turkije was geweest.

De vroegere burgemeester van Leeuwarden – Geert Dales – schrijft een boek over dit onderwerp. Hij werd tot twee keer toe publiekelijk aangeklaagd (in de media) waarop hij moest terugtreden. Achteraf blijkt ook na nauwgezet onderzoek dat beide klachten ongegrond waren. Wat bleef was de persoonlijke schade. Die kwam zó heftig binnen dat Dales depressief werd en zich helemaal terug trok uit contacten met anderen. Na de tweede keer moest hij in een psychiatrische instelling behandeld moest worden.

Volgordelijkheid der dingen

Nadat hij een aantal vergelijkbare situaties heeft onderzocht valt het Geert Dales op dat er altijd een bepaalde volgorde zit in de wijze waarom mensen ‘een koppie kleiner’ worden gemaakt. Hij noemt dat op ‘zijn Dales’: ‘de volgordelijkheid der dingen’.

1. Er is een gerucht, dat gaat opeens razendsnel en het is onverwachts.

2. De journalistiek springt er bovenop, is uitermate onzorgvuldig in de berichtgeving.

3. De publieke opinie keert zich tegen je. Die heb je per definitie vanaf dat moment mordicus tegen je.

4. Ook als er andere feiten boven water komen die aantonen dat de aanklacht onjuist was weigeren journalisten vervolgens om de zaak recht te zetten.

Mission Impossible

Ook jaren nadat gedegen onafhankelijk onderzoek de klachten tegen Dales ongegrond heeft verklaard blijft de ongegronde klacht hem achtervolgen: zo wordt hij op Twitter nog steeds een fraudeur genoemd. Hij noemt het zelf een mission impossible: je komt niet meer van je slechte naam af.

Leedvermaak

Dales: “De publicitaire slag heb je op voorhand verloren, want de sympathie van het volk is nooit bij degene die gevallen is. Dat heeft ook te maken met leedvermaak. En: waar rook is, is vuur. Dat tij krijg je niet gekeerd. Onmogelijk. Rehabilitatie? Het idee dat je ooit weer volledig terug bent op hetzelfde invloedrijke niveau met dezelfde status… gebeurt niet. Uitgesloten.”

Fragmenten uit een vraaggesprek in de Volkskrant, 8 juni 2018

Vals

In onze vakantie bezochten we een wonderlijk museum. Het is te vinden in een rijtje van drie musea in één gebouw: het voormalige gemeentehuis van Vledder. Maar in Drenthe doen ze niet moeilijk met de Nederlandse taal: het heet hier gewoon Museums.

Wij werden getrokken door het valse deel van het museum. Dat begon zo: verzamelaar Henk Plenter meende een echte Matisse op de kop te hebben getikt. Toen hij vals bleek te zijn, was dat een hele teleurstelling. Maar Henk deed meer miskopen.

Daarmee kwam hij op een nieuw idee: hij wilde weten hoe je vals van echt kunt onderscheiden. Daarom kocht hij op veilingen soms opzettelijk valse kunst. Dit werd al snel bekend bij de vaste bieders en als hij op een (vermoedelijke) vervalsing bood trokken andere potentiële bieders zich terug. De aangekochte valse kunst werd al snel dé publiekstrekker en zo raakte de Museums Vledder bekend als ‘Valse Kunst Museum’.

We kregen een boeiende rondleiding over valse kunst met tal van illustraties over hoe slim vervalsers (zoals Han van Meegeren) te werk gingen. Het museum is echt een bezoek waard!

Je kunt hier ook in een heuse vervalste Rietveldstoel gaan zitten én in een slecht geïmiteerde Rietveldstoel. Die laatste zit voor geen meter.

Bij de kassa vertelde ik een geheim: Tineke is eigenlijk ook een vervalsing.  De caissiere reageerde zeer ad rem en zei dat ze Tineke daarom graag als museumstuk aan de collectie toe wilde voegen.

Dat ik met een vals briefje van 20 euro heb betaald heeft de caissiere niet ontdekt.