Er zit muziek in de kerk

Onze kerk telt veel muzikaal talent. Alleen al de muziek maakt de kerkdiensten tot een feest.

Dat is bijzonder voor een kleine kerk. Zo speelde er vorige week een strijkkwintet uit eigen gelederen. Daarnaast is er een eigen band met een variatie aan instrumenten en met tal van zangers en zangeressen. En er zijn verschillende leden die op kwalitatief hoog niveau én orgel én piano spelen. Het is dus niet erg dat ik mijn orgellessen vanwege opvallende prestaties (beneden peil) heb moeten afbreken.

Vandaag hadden we een bijzondere gast in de kerk: Amira Willighagen. Ik had nog nooit van haar gehoord, maar dinsdag hadden we twee mensen uit Zuid-Afrika te gast en die wisten meteen wie Amira was. Ze is daar een TV-bekendheid.

Op 9-jarige leeftijd won Amira de finale van ‘Holland’s got talent’. Ze zong een stuk uit een opera. Ik had nog nooit naar dat programma gekeken, maar nu heb ik terug geluisterd. Een stem die klonk als een klok. Later verhuisde ze naar Zuid-Afrika. Inmiddels zet ze zich daar in voor kinderen in de townships.

Vanmorgen was ze dus bij ons in de kerk. Met nog steeds een stem als een klok. Hoe mooi de muziek dan ook elke zondag klinkt in onze kerk, dit was toch wel heel bijzonder....

Pasen

De kleur van Pasen is wit. De steen is weg gerold. Jezus is opgestaan! De beide Emmaüsgangers (de twee tulpen) zien dat pas (in) als ze Jezus zélf ontmoeten en samen met Hem het brood breken. Het nieuws van de opstanding gaat als een lopend vuurtje door Jeruzalem (de trompetterende narcissen). En daarna de hele wereld over.

Een liturgisch bloemstuk, gemaakt door Tineke. 

Witte donderdag

Het is een dag te laat. De afgelopen week maakte Tineke dit 'liturgische bloemstuk' voor de Stille Week. 

“In de doornenkroon aan het kruis geven de distels nog eens extra het lijden van Christus aan. De lijn van het ongedesemde brood naar het gebroken lichaam van Christus, is te zien in de schotel van het Avondmaal, het brood en de wijn.

Op het paarse kleed is de gang van het volk Israël en van ons verbeeld. Er is hoop (de olijftak), want vanuit die gebrokenheid – wéér distels en stenen – gaan we naar een toekomst van heelheiddoor het lijden en uiteindelijk de wederkomst van onze Heer.”

Eigenwaarde en zelfvertrouwen

Tijdens een onbewaakt ogenblik klimt Jesse (3 jaar) in zijn eentje op de hoge glijbaan. Eenmaal boven roept hij: “Kijk eens papa!” Wat zou papa zeggen? 

Sommige vaders zeggen: “Wat stoer!” Anderen schrikken en roepen: “Kijk uit!” Maar wat wilde Jesse eigenlijk zeggen? Dat is de vraag die gezinstherapeut Jesper Juul stelt naar aanleiding van dit voorbeeld. Is de vraag van Jesse niet veel meer: “Zie je mij nog wel?” Hij heeft in zijn eentje iets spannends ondernomen en nu wil hij weten of het nog wel veilig is. Een vuistregel bij peuters van drie is dat het binnen drie meter van de veilige basis (bijvoorbeeld één van de ouders) veilig is. Daarbuiten hebben peuters extra behoefte aan bevestiging: je bent er toch nog wel voor mij?

Jesper Juul maakt in dit verband onderscheid tussen eigenwaarde en zelfvertrouwen. Opvoeders zijn soms geneigd te denken in prestaties van kinderen. “Hoe gaat het met de kinderen?” Antwoord: “Peter zit op de HTS en Marieke doet HBO-verpleegkunde.” Het ‘wie’ wordt zo vervangen door het ‘wat’. Het is net zoals wanneer je een oude vriend na jaren weer ontmoet. Jij zegt: “Het was fijn je weer eens te spreken.” En hij reageert met: “Je hebt in elk geval beter leren koken”.

Therapeut John McGee spreekt in dat verband zelfs van ‘kapitalisme van de ziel’: kinderen worden afhankelijk gemaakt van beloningen. Als er een keer niet ‘goed!’ wordt gezegd heeft het kind het gevoel dat het iets fout heeft gedaan. En volwassenen twijfelen aan zichzelf als ze een keer op sociale media minder likes krijgen. Dat wordt wel een extern zelfbeeld genoemd: je bent jezelf niet, maar je bent afhankelijk geworden van de ‘beloning’ door anderen.

Voordat opvoeders nu aan hun opvoedtalenten gaan twijfelen: natuurlijk mag je kinderen belonen en je mag dankbaar zijn dat het op school goed gaat. Maar prestaties zijn niet los verkrijgbaar. Beloond worden om wat je kunt zonder dat je gezien bent leidt tot pedagogische gatenkaas. Het kind wil ook ‘gezien’ worden om wie hij is, zonder dat hij iets presteert. Dat noemt Jesper Juul eigenwaarde.

Denk maar eens terug aan de baby, die rustig in de wieg ligt te slapen. De ouders staan naast de wieg en er verschijnt een glimlach op hun gezicht. “Het is goed zo.” Terwijl die baby ‘alleen maar’ rustig ligt te slapen.

Daarmee raakt Jesper Juul aan een christelijke notie. We mogen er zijn, we zijn gezien. Dat is niet van onze prestaties afhankelijk. Het is pure genade. Daar gaat de preek van de dominee vandaag over.

De lotgevallen van ‘de dominee’

Gewaardeerde Jan, voor jou is het weer even doorbijten. Nog een stukje over Pedro Kuit. Het is eigenlijk een puzzelstukje. Ik kan er met mijn verstand niet bij hoe het kan dat iemand zichzelf zó in de nesten weet te werken. En daar zijn dochter in meesleept. En natuurlijk triggeren dit type 'dominees'  mij ook wel. 

Pedro Kuit handelde in bruiloften en begrafenissen. Je kon je eigen dominee of priester daarvoor inschakelen (vaak is dat gratis), maar je kon ook drs Kuit vragen (kosten minimaal € 750). Ooit was hij voorganger geweest in de kleine Baptistengemeente van Haarlem, maar daar rustte kennelijk geen zegen op. Binnen twee jaar werd hij losgemaakt.

Sommige dominees doen het alleen goed op de preekstoel. Zij mogen spreken en de rest zwijgt. Ze voelen zich op die preekstoel heerlijk en verheven, want iedereen kijkt (vaak letterlijk) tegen hen op. Maar buiten de preekstoel vallen ze lelijk door de mand. Dan moeten ze iets anders verzinnen om aandacht en erkenning te krijgen. 

Maar zijn latere baan bleek veel lucratiever. Zo zegende hij vrolijk het huwelijk in van een echtpaar in in Italië. Hij noemde dat inzegenen, maar zo te zien betrof het een dienst in een Rooms-Katholieke Kerk. Het huwelijk is in de Rooms-Katholieke Kerk een sacrament en het bedienen van een sacrament is voorbehouden aan de priester. Inzegenen mag je het niet noemen en in de protestantse kerken wordt het ook niet zo genoemd (‘bevestigen’: je trouwt eerst voor de wet en daarna wordt het huwelijk bevestigd in de kerk).

Door corona raakte het vieren van grote bruiloften in het slop en Pedro stortte zich vol overgave op het verzet tegen de corona-maatregelen. Hij richtte samen met zijn dochter de BPOC-2020 op en nam verhoren af bij mensen die het oneens waren met het beleid. Dat mag natuurlijk. Ondertussen voerde hij overal de titel ‘drs’. Dat maakte kennelijk meer indruk (dacht hij). Totdat ontdekt werd dat hij helemaal geen wetenschappelijke opleiding achter de rug heeft. Gevalletje titelfraude en dat is strafbaar. Gauw werd op alle stukken de ‘r’ weggelakt. Wat over bleef was weer de ds, de dominee. Dat mag, want het is geen beschermde titel.

Eerder schreef ik al over lang aangekondigde verhoren die niet gehouden werden, over het naar buiten treden van 80 agenten en naar het deskundigenrapport Vaccinatieschade waarvan er duizenden exemplaren klaar lagen voor verzending en dat gratis gedownload kon worden. Dat rapport is nog steeds niet verschenen, maar lag dus al klaar voor verzending. Ook zouden er wekelijks op vrijdagmiddag duizenden handtekeningen overhandigd worden bij het Ministerie van Justitie. Het bleef bij een eenmalige of tweemalige actie.

Je zou zeggen: met zoveel niet uitgevoerde beloften hou je je voorlopig koest of duik je onder. Niet alzo ds Kuit. Maar hoe zit het dan met de inkomsten? Want bij bijna alle berichten zit een doneerknop. Om het in de eigen woorden van de dominee te zeggen: “De schoorsteen moet wel blijven roken.”

Eind oktober kondigde de dominee aan dat er voor het einde van 2022 een overzichtelijke en transparant financieel overzicht geplaatst zou worden, want de BPOC is natuurlijk anders dan mensen als Jaap van Dissel en Marion Koopmans. Nergens viel op 31 december een transparant overzicht van inkomsten en uitgaven te bekennen. En ook bij de Kamer van Koophandel blijkt eind februari geen financieel overzicht van de Stichting bekend te zijn.

De dominee kondigde naar aanleiding van de verschijning van het Vaccinatierapport ook aan dat op alle grote verkeersknooppunten, reclamezuilen en abri’s grote advertenties voor het deskundigenrapport Vaccinatieschade zullen verschijnen, want heel Nederland moet weten dat er duizenden doden zijn gevallen door de gifprik. Dan kan dit beleid alsnog stoppen. Uiteraard wordt een financiële bijdrage om deze grootschalige actie mogelijk te maken zeer op prijs gesteld. Mocht één en ander toch duurder uitvallen, dan zal het tekort uit eigen middelen worden aangevuld.

Totnutoe heb ik geen reclame gezien. Dat is logisch, want er is geen Vaccinatierapport verschenen. Maar hoeveel mensen hebben voor deze actie gedoneerd? Dat weten we niet, want er is geen boekhoudkundige verantwoording verschenen. Kortom: het is allemaal heel logisch, maar het klopt niet.

Ik begin steeds meer te denken: voeren de dominee en zijn dochter niet gewoon een gedragsexperiment uit? Hoe ver kan iemand gaan met zijn fantasie voordat de donaties opdrogen? Dan is Henk50 dus bij de neus genomen.

Freud, Jung en het bestaan van God

Sigmund Freud had Joodse wortels. Hij zag godsdienst als een projectie van menselijke idealen. Daarbij werd deze Weense psychiater sterk beïnvloed door ‘wat’ hij in zijn behandelkamer zag. Hij kwam veel patiënten tegen voor wie het geloof een leeg hulsel vormde dat slechts diende om de werkelijke problemen niet onder ogen te hoeven zien.

Freud was van mening dat de godsdienst dus ook de gezonde ontwikkeling van mensen remde. Voor hem was er maar één mogelijkheid om geestelijk gezond te worden. Verstop je niet langer, maar zie je problemen onder ogen! Om uit die impasse te komen deed Freud een beroep op het gezonde verstand. Door je verstand te gebruiken zou je gaan inzien wat je probleem was.

Opmerkelijk is in dit verband het antwoord van Freud op de vraag wat hij zou doen als hij God tegen zou komen. Freud zou God dan direct hebben gevraagd waarom hij geen beter verstand had gekregen. Want met dat betere verstand had hij (toch) kunnen ontdekken dat God wél bestond. Met andere woorden: alleen het menselijk verstand biedt de oplossingsrichting.

Je kunt veel kanttekeningen plaatsen bij het denken van Freud. Alleen al de vraag of je een heel denksysteem kunt baseren op je eigen klinische ervaringen is al relevant. Stel je voor dat een buitenlandse onderzoeker onderzoek zou doen in een Nederlandse psychiatrische inrichting en op basis van die gegevens conclusies zou trekken over de geestelijke gezondheid van álle Nederlanders….

Jung

Carl Gustav Jung was de zoon van een Zwitserse gereformeerde dominee. Hij is een tijdgenoot, maar ook een opvolger van Freud. In tegenstelling tot wat zijn naam suggereert is deze psychiater erg oud geworden. . Hij is vooral bekend geworden door de ‘droomduiding’.

Volgens Jung hoort godsdienst onlosmakelijk bij het leven en dus ook bij de menselijke psyche. Alle mensen hebben bewust of onbewust een idee dat er ‘een goddelijk wezen’ is. Hij meent daarom dat de psychiatrie moet erkennen dat dat besef er gewoon bij hoort. “Wie God doodt moet zichzelf tot god maken” schrijft Jung in reactie op Freud. “Wie probeert om God in zijn denken te doden lijkt op iemand die de zee leeg wil drinken. Op den duur barst die persoon van het water dat hij zelf op wilde drinken”.

Voordat we Jung nu als iemand af gaan schilderen die in God gelooft: zo eenvoudig ligt het bij deze Zwitserse domineeszoon nu ook weer niet. En je ontkomt er ook niet aan om daarbij te denken aan zijn problematische verhouding met zowel zijn zeer emotionele en stinkend rijke moeder als met zijn rationele vader. Dat heeft van jongs af aan ook het denken van de jonge Jung bepaald.

Jung verklaart alles vanuit de psychologie, dus ook het bestaan van God. Ieder mens heeft behoefte aan een God (god). Dat is een psychologisch gegeven van de mens. Of God nu wel of niet bestaat: die discussie heeft uiteindelijk geen zin. De mens heeft een godsbeeld nodig. Daar heeft de psychologie het mee te doen.

Afscheid van Frans

Gisteren namen we afscheid van Frans. We kenden hem al bijna een halve eeuw.

Frans was maar liefst 70 jaar kerkorganist. Dat was hij al toen we bijna een halve eeuw geleden in Den Helder kwamen wonen. En later, toen we naar Alkmaar verhuisden, was Frans ook weer organist. Hij stelde hoge eisen aan zijn muziek, maar ook aan andere musici.

Afscheid van Frans in de Kapelkerk van Alkmaar

Aan zijn wens om op latere leeftijd nog het conservatorium af te kunnen ronden kwam een einde toen hij plotseling aan één oor doof was geworden. Dat was een hele teleurstelling.

Op Oudejaarsavond zweeg het orgel in de Kapelkerk van Alkmaar. De organist kwam niet opdagen. Frans was – onderweg naar de kerk – op het zebrapad aangereden.

Frans mag nu altijd van hemelse muziek genieten. 

Nieuwerkerk

Vanwege het nieuwe jaar hebben we het vandaag over Nieuwerkerk. Er zijn twee Nieuwerkerken in Nederland. Dit Nieuwerkerk ligt op Schouwen-Duiveland. 

Ouwerkerk is het oudste dorp op Schouwen-Duiveland. Als er een Ouwerkerk is moet er ook een Nieuwerkerk zijn. En dat is er dus, zo’n tien kilometer naar het oosten.

In 1953 had Nieuwerkerk zwaar te lijden onder de Watersnood. Bijna 300 van de destijds 1800 inwoners kwamen om in de golven.

Dorpskerk van Nieuwerkerk met vrijstaande toren

Ooit had ik een artikel gelezen over de Katholiek Apostolische Kerk van Nieuwerkerk. Dat is een chiliastische beweging, dwz men verwacht de spoedige wederkomst van Jezus.

In dit kerkje werd één keer per jaar een dienst gehouden. Je vraagt je dan af: wie houdt de boel tussendoor schoon? Inmiddels is het laatste gemeentelid overleden en ik denk dat er dan ook geen kerkdienst meer wordt gehouden. Maar waar staat of stond dat kerkje? Het is mij niet geopenbaard. Ik vraag het aan twee autochtonen, maar zij weten van toeten noch blazen.

Dorpsbeeld in Nieuwerkerk

Er zijn overigens genoeg andere kerken in Nieuwerkerk. De (grote) dorpskerk heeft een losstaande toren. De Duitsers hebben de toren in 1945 volkomen zinloos opgeblazen, dus het exemplaar dat er nu staat is nagebouwd. In de dorpskerk kun je één keer per zondag naar de kerk. De andere kerken houden dubbele diensten: de Gereformeerde Gemeente, de Oud Gereformeerde Gemeente en de Hersteld Hervormde Kerk. In de Gereformeerde Gemeente worden vier collecten aangekondigd, dus als je twee keer naar de kerk gaat moet je aardig wat contant geld op zak hebben.

Het is wel opvallend: vier volle kerken op 2700 inwoners. Er zijn drie brievenbussen en twee supermarkten.

Dorpskerk met vrijstaande toren (2)

Nieuwerkerk ziet er ouder uit dan Ouwerkerk. Dat heb je ook wel eens met mensen. Je denkt dat de één ouder is dan de ander, maar het is precies omgekeerd. Zo is het hier ook. Het jongere zusje van Ouwerkerk ziet er ouder uit. Maar het is ook mooier. Zo zie maar weer: oud zijn hoeft niet lelijk te zijn.

Ik fiets een rondje door het dorp. De plaatselijke bevolking heeft zichzelf voornamelijk in huis geïsoleerd. Waarschijnlijk zitten veel mensen aan de warme prak. Weinig mensen en ook geen zuinige Zeeuwse meisjes begeven zich op straat. De romantiek van de reclame is vandaag zoek.

Sfeervol straatje

In de gymzaal van Nieuwerkerk kon in 2022 gestemd worden. Veruit de meeste stemmen trok de SGP (212), gevolgd door Leefbaar Schouwen (97) en het CDA (95 stemmen).

De bevolkingsopbouw van Nieuwerkerk is gezonder dan in veel andere plaatsen in Nederland. Er wonen meer jongeren dan ouderen. Ook ligt het opleidingsniveau hoger dan gemiddeld in Nederland. De jongeren moeten wel stevig trappen om een school voor voortgezet onderwijs te bezoeken: acht kilometer door de open vlakte. Dat kweekt kracht en doorzettingsvermogen.

Nog een paar wetenswaardigheden uit Nieuwerkerk: 84% van de bevolking geeft aan alcohol te nuttigen, 51% zegt overgewicht te hebben, 19% is roker. Van de bevolking heeft 92% een Nederlandse achtergrond ('autochtoon'). In 2021 werden er twee fietsen gestolen en negen winkeldiefstallen gepleegd. 

het Boek

Ons kerkgebouw heet 'het Boek'. De naam verwijst naar de bibliotheek die hier in gevestigd was en uiteraard ook naar de Bijbel. 

het Boek in de wijk Tanthof in Delft

Vroeger werden de zondagse kerkdiensten gehouden in een oud kerkgebouw in het centrum van de stad. Daar staan echter al tal van kerkgebouwen waar elke zondag kerkdiensten worden gehouden. Er was echter ook nog een wijk in Delft waar géén kerkgebouw stond. Daarom besloot de kerkelijke gemeente om het oude kerkgebouw te verkopen en een nieuwe start te maken in de wijk Tanthof. De bedoeling was dat het gebouw niet alleen voor de kerk zou zijn, maar ook voor de mensen uit de wijk.

Kerkdienst in het Boek

Die ontwikkeling hebben wij niet meegemaakt. We kwamen hier pas later wonen. Oudere mensen zijn heel enthousiast over deze verandering. “Dit hadden we veel eerder moeten doen”. Met de verhuizing veranderde ook de sfeer. Geen vaste banken meer, maar volop ruimte voor ontmoeting en gesprek, zowel in de kerkzaal als in de vele ruimten in het gebouw.

De gemeente is maar klein, nog geen 200 leden. Maar elke zondag komen er gasten binnen lopen. Allemaal vertellen ze hoe welkom ze zich voelen. En zo hoort het ook.

Door de week zijn er inloopochtenden en ontmoetingsavonden en ook de voedselbank en activiteiten voor kinderen uit de wijk hebben een plek in het gebouw.

Wij wisten na onze verhuizing niet waar we lid zouden worden, maar al heel snel bleven we in deze kerk steken: we hoefden niet verder te zoeken. Niet alleen vanwege de gastvrijheid, maar ook vanwege de positieve preken en de prachtige muziek. Er zitten veel muzikale talenten in de kerk.  

Kerst 2022

Vandaag vieren we kerst in de kerk. Gisteren was er een kerstnachtdienst, vooral ook bestemd voor mensen uit de wijk. Vanmorgen de gebruikelijke kerkdienst. 

En vanmiddag staat de kerk ook weer open voor mensen uit de wijk die gewoon wat willen praten, een spelletje doen of naar muziek en een meditatie willen luisteren. Voor morgen hebben we in huis een aantal mensen uitgenodigd voor wie kerst nogal leeg was.

Eerlijk gezegd heb ik niet veel met kerst. Dat heb ik kennelijk van mijn vader geërfd, die het als dominee een hele opgave vond om te ontkomen aan de veel te zoete romantiek van kerst.

Bloemstuk in de kerk voor kerst 2022

Maar met wat minder glitter en meer aandacht voor wat de vragen uit de omgeving zijn kan kerst toch waarde hebben. En als je het verhaal uit de Bijbel ontdoet van de romantiek hou je wel de kern over van wat voor mij een keerpunt in de geschiedenis is.

Tineke maakte – zoals gebruikelijk – een bloemstuk voor in de kerk met kerst. Ze is daar altijd twee weken mee bezig in die zin dat ze zit te broeden. Dat is niet zo vreemd, want ze komt uit Barneveld.

En dan opeens wordt er een creatief ei gelegd. Daarna moeten de bloemen nog uit het ei komen en in de goede verhoudingen in het stuk gezet worden.