Theatrale persoonlijkheid (5)

Je kunt van alles bedenken over de theatrale persoonlijkheid. Deze keer nog een iets andere belichting, vanuit De Psycholoog. De kenmerken die ik eerder beschreef komen ook hier weer in terug, maar ze staan anders op een rijtje.

Mensen met een theatrale persoonlijkheid voelen zich niet gewaardeerd als ze niet in het centrum van de belangstelling staan. Vandaar dat ze alles zullen doen om de aandacht te verkrijgen. Vaak is dat door overdreven emotionele uitingen of door zichzelf een buitengewoon charmante houding aan te meten.

De criteria vanuit de DSM 5 gaan er vanuit dat dit patroon begint tijdens de jongvolwassenheid. Ik meen echter dat je al op veel jongere leeftijd de neiging tot theatraal gedrag kunt zien. Alleen is dit bij peuters en bij pubers in zekere zin nog normaal gedrag. Het past alleen niet bij de volwassenheid.

Uiteenlopende situaties

Het theatrale gedrag doet zich voor in uiteenlopende situaties. Als iemand alleen tijdens feestjes dit gedrag laat zien spreek je dus niet van een theatrale persoonlijkheidsstoornis (nieuwe term: histrionische persoonlijkheidsstoornis). Eén van de kenmerken van het zelfbeeld is dat deze mensen geen besef hebben van wat ze werkelijk voelen. Ze hebben de mond vol van dat het ‘goed voelt’ of ‘niet goed voelt’, maar voor zichzelf kunnen ze het toch niet vangen. Er is sprake van een groot tekort aan zelfkennis en evenzeer van empathisch gevoel naar anderen toe.

Uiterlijk vertoon

Vooral vrouwen met een theatrale persoonlijkheid gedragen zich vaak ongepast seksueel verleidelijk of uitdagend. Ze kunnen daarbij ook ‘vallen’ op veel oudere mannen, want alle aandacht is meegenomen.

Ze gebruiken hun uiterlijk om voortdurend de aandacht op zichzelf te vestigen. Ze willen hiermee indruk maken op anderen en besteden overdreven veel tijd, energie en geld aan kleding en kapsels en andere verschijningsvormen (zoals piercings en tattoos). Ook het continu maken van en doorsturen van selfies past binnen dit beeld. Ze ‘hengelen’ soms naar complimenten. Mensen met een theatrale persoonlijkheid kunnen erg van streek raken als ze niet ‘mooi’ op een foto staan.

Oppervlakkig

Hun manier van spreken is vaak oppervlakkig, uitgaande van indrukken en niet van feiten. Details worden weggelaten. Ze hebben uitgesproken meningen die ze luidkeels verkondigen. Maar ze kunnen weinig of geen argumenten noemen om die te onderbouwen. De kennis van de feiten laat sterk te weinig over.

Een voorbeeld: Maggie Berkhout vertelt dat ze een nieuwe kennis een geweldig mens vindt, fantastisch gewoon! Daarop vraagt een vriendin wat er zo geweldig is aan die persoon. Maggie kan geen enkel positief punt noemen, “ze is gewoon geweldig.”

De manier waarop mensen met een theatrale persoonlijkheid hun emoties uiten is vaak overdreven en dramatisch. Ze kunnen bijvoorbeeld relatief onbekenden zomaar om de hals te vliegen. Dat past binnen het charme-offensief, maar het heeft weinig inhoud. De emoties gaan net zo snel voorbij als ze gekomen waren. Je zou kunnen zeggen: ‘holle vaten klinken het hardste’. 

Opmerkelijk is dat mensen met een theatrale (histrionische) persoonlijkheid een vertekend beeld over hun relaties hebben. Ze beschouwen heel veel mensen als hun beste vrienden, zelfs oppervlakkige kennissen. Daar denken die kennissen vaak heel anders over…