De geneeskrachtige werking van het placebo

Aansluitend op de 'suggestieve praatjes':  Dr. Joe Dispenza schreef het boek 'You are the placebo'. Hij vertelt in zijn boek over wonderbaarlijke genezingen bij mensen die in een placebo waren geloven. 

Maar het omgekeerde komt ook voor. Je kunt jezelf ook ziek maken door een ingebeelde ziekte of door angst voor bijwerkingen van medicijnen of vaccinaties. Denk aan mensen die nauwgezet de bijsluiter van een medicijn lezen en die vervolgens bijna alle klachten krijgen die beschreven worden, ook al komen ze maar 1 maal op de 10.000 keer voor.

Berucht is in dit verband ook casuïstiek waarbij patiënten een onjuiste diagnose kregen waar ze uiteindelijk in gingen geloven en zich er naar gingen gedragen. 

Joe Dispenza is niet een willekeurige gebedsgenezer die van alles aan elkaar associeert. Hij ondersteunt zijn verhaal met documentatie van artsen inclusief wetenschappelijk bewijsmateriaal zoals scans van hartfuncties en hersenscans.

Verder wil ik niet gaan met Joe Dispenza, want net zoals tal van andere gezondheidsgoeroes heeft hij een eigen winkel gebouwd van producten die je kunt afnemen om te herstellen. Je kunt cursussen bij hem volgen in ‘geleide meditatie’, waarbij je versteld zult staan van wat er allemaal aan herstel mogelijk is als je je brein maar op de goede manier inzet voor herstel. En dat alles onder het mom van: “Creëer een blijvende verandering in je leven!”

Psychiater Bram Bakker deed gedurende zijn studie onderzoek naar paniekaanvallen. Ongeveer de helft van zijn patiënten voelde zich – dankzij een placebo – na afloop van de behandeling een stuk beter.

Mag dat dan? Overal zijn tegenwoordig richtlijnen voor die door ethische commissies getoetst worden. Mag je de patiënt wel foppen? Als je de patiënt eerlijk voor zou lichten zou hij weten dat het om een placebo gaat. Het effect zou meteen stukken minder zijn. Ik zou aan zo’n ethische commissie eerder vragen: ‘wat is het probleem?’ Is de patiënt er blij mee dat hij met minder paniek rondloopt?

Werkt paracetamol? We weten dat tot de helft van het effect van paracetamol is dat je iets kon doen tegen de hoofdpijn: een pilletje slikken. En volgens mij helpt het ook dat je een glas water neemt. Je had al veel te lang niets gedronken, daar krijg je ook hoofdpijn van. 

We weten inmiddels ook dat één van de pijlers van alternatieve geneeswijzen is: het persoonlijke contact. Goed contact een belangrijk deel van de therapie. En alternatieve genezers hebben daar nogal eens een betere antenne voor dan reguliere artsen. Alternatieve genezers focussen op meer tijd, op ongedeelde aandacht en op veel oogcontact. De reguliere arts heeft de neiging om binnen de tijd te blijven en ondertussen ook regelmatig op het computerscherm te kijken.

Dat alternatieve genezers ook nogal eens de ethische en financiële plank mis slaan en daarnaast grensoverschrijdend gedrag kunnen vertonen als zogenaamd werkzaam onderdeel van de behandeling is een ander verhaal. Het heeft mogelijk mede te maken met de kwetsbaarheid van de groep patiënten die op deze spreekuren komt.

Het placebo-effect bestaat. Het zou goed zijn als reguliere artsen er minder laatdunkend over zouden doen. Genezing met behulp van een placebo is niet minder waardevol dan genezing door een als werkzaam beschreven pil of een geprotocolleerde behandeling. Het werkt alleen wat anders.