De sekteleider is - vindt hij - de enige die jouw problemen op kan lossen. Daarom voelt hij zich beledigd als je een ander raadpleegt als second opinion. Dat geldt ook voor artsen of andere behandelaars die min of meer een goeroestatus hebben gekregen.
In zijn boek noemt Reinier Sonneveld de geschiedenis van dokter Ernst Jansen Steur. Zijn dossier vormde later volgens justitie ‘de grootste medische strafzaak ooit in Nederland’.
Was deze dokter een vervelende dokter, een eng mens, een narcistisch arts die alleen op eigenbelang uit was? Hij werd omschreven als een zeer betrokken neuroloog die altijd uitgebreid luisteren naar zijn patiënten en voor hen dag-en nacht bereikbaar was.
En toch heeft hij tientallen medische missers op zijn naam staan. Om zijn naam hoog te houden stelde hij tal van bijzondere diagnoses, voerde ingewikkelde maar onnodige operaties uit, schreef medicijnen voor die niet werkten. Ondertussen raakte hij onder druk van zijn eigen beroemdheid steeds meer verslaafd aan kalmeringsmiddelen.
Sektarische leider
Hoe wordt een sekteleider zo’n sektarisch leider? Ik heb me dat bij mijn bestudering van Jim Jones en David Koresh steeds weer afgevraagd. Hun optreden leidde uiteindelijk tot de dood van honderden mensen. Waren het van die slechte mensen? Nee: in mijn ogen waren het in de eerste plaats beschadigde mensen. Maar daarnaast werden ze omschreven als zeer betrokken ‘selfmade-theologen’ die een luisterend oor hadden voor vooral kwetsbare mensen.
Hadden deze mensen een vooropgezet plan voor ogen? Wilden ze een grote kerk stichten en vervolgens de leden onder druk zetten zodat ze samen met de leider ten onder zouden gaan? Nee, dat plan hadden ze helemaal niet.
Om een ander extreem voorbeeld te nemen van iemand met trekken van een sekteleider: was Adolf Hitler in 1920 van plan om het hele Duitse volk te gaan overheersen en het uiteindelijk de dood in te jagen? Wilde hij toen het Joodse volk vernietigen? Nee, dat was toen helemaal niet aan de orde. Wel was Hitler anders dan Jones en Koresh. Hij had geen luisterend oor, maar ging alleen maar zijn eigen gang.
Die behandelaar die uiteindelijk een aantal vrouwen financieel en fysiek heeft uitgekleed: was hij toen hij zijn eerste patiënt kreeg al van plan om die vrouwen als verdienmodel te misbruiken? Ik vermoed van niet.
“Sekteleiders kunnen aanvankelijk zelf nauwelijks geloven dat ze zo’n succes hebben” schrijft Reinier Sonneveld. “Eerder lijkt het succes met hen aan de haal te gaan en slechts langzamerhand groeien ze in hun rol. Aanvankelijk komen sommigen zelfs naïef over, verbaasd dat hun woorden zo’n invloed hebben op anderen. Langzaam oefenen ze zich, hun succes wordt groter dan zijzelf, en pas dan worden ze steeds doortrapter, cynischer, meer op macht belust”.
En ik voeg daar nog aan toe: ook steeds banger dat hun macht hen ontnomen wordt. Daardoor wordt hun gedrag steeds extremer.
henk 50 