Expressed Emotion (5)

George Brown (1962) deed onderzoek naar een hoge Expressed Emotion bij familieleden van mensen die een schizofreen beeld vertoonden.

Aan de hand van dat onderzoek kwam hij tot een cluster van ‘uitspraken’ die tekenend zouden zijn voor een hoge expressed emotion. Doe hoge Expressed Emotion zou – volgens zijn onderzoek – eerder een psychose uitlokken.

Brown noemde de volgende vijf kenmerken:

• Het aantal kritische opmerkingen dat gemaakt werd over het schizofrene familielid (bijvoorbeeld: ‘zijn kamer is altijd een rommel’, ‘hij ziet er altijd slordig uit’ (let op het gebruik van het woord ‘altijd’). wil niks’, ‘zij is lui’, ‘hij is slordig’)
• Tekenen van vijandigheid: ‘hij wil niks’, ‘zij is lui’, ‘als hij er bij is kun je een gezellige kerst wel vergeten’)
• Emotionele overbetrokkenheid: bijvoorbeeld altijd op de hoogte willen zijn wat er met het familielid gebeurt (tot in de kleinste details), voortdurend aan de persoon moeten denken en niet los kunnen laten.
• Warmte:  ‘ik kan niet zonder mijn zus, ondanks haar beperking straalt ze toch zóveel warmte uit’, ‘wat kan ik van mijn broer genieten!’
• Positieve opmerkingen:  ‘Hij vergeet nooit een verjaardag’, ‘Wat is Arwin toch een bijzondere broer’.

Het EE-onderzoek werd door Brown uitgevoerd in de vorm van een interview met familieleden, waarbij de schizofrene persoon niet aanwezig is. Daarbij wordt gefocused op de huidige situatie (dus niet op hoe de ontwikkelingsloop is geweest). Het onderzoek staat bekend als het Camberwell Family Interview’. Het werd op de band opgenomen, waarbij zowel gelet werd op de typen uitspraken als op de toon waarmee gesproken werd.

Als je het zo leest kun je als familielid bijna niets goed doen. Ben je kritisch, dan is het niet goed. Uit je je positief over de persoon in kwestie, dan is het wéér niet goed. Het enige wat een beetje lijkt te passen is als je in je uitspraken afstand weet te bewaren.

Het onderzoek past in de tijdgeest van de jaren ’60 en ’70 toen bijna alle psychiatrische stoornissen werden toegeschreven aan problemen binnen gezinnen. De buitenkant zou mooi zijn, maar daaronder lag een modderpoel aan gespannen verhoudingen.

Eén van de theorieën die daaruit voortkwam was de double-bind hypothese: als jongeren schizofrenie ontwikkelden was dat een gevolg van een voortdurende dubbele boodschap van de kant van de ouders (bijvoorbeeld: ‘ik ben blij dat je er bent, maar je had er beter niet kunnen zijn, hadden wij tenminste rust gehad’). 

Inmiddels weten we dat die theorie de wereld van de opvoeding wat al te simpel heeft ingekleurd.